چشم به راه

     * نامهای سوره :
          ساری,گاهنوشتهای محمود زارع: اولین اسم " بینه " میباشد که در واقع محور اصلی پیام این سوره است. بینه از ریشه " بیان " به معنی روشن و آشکار کردن و لذا معنی بینه هم , دلیل روشن , شاهد و گواه روشنگر است.
     با دو بار ذکر کردن این کلمه در آیه اول و چهارم اشاره بداستانی دارد که مشرکین و اهل کتاب از پیامبر (ص ) برای اثبات حقانیتش دلیل و بینه خواستند و حضرت نیز دلیل و بینه آورد اما آنان زیر بار نرفتند و نپذیرفتند و چون این سوره واقعه این بینه را بیان میکند؛ بهمین نام نامیده شده است.
     نام دیگر سوره " بریه " میباشد که از واژه " بر " که بمعنای خلق کردن میباشد. " باری " بدانجهت خداوند را گویند که خالق است ؛ پس " بریه " یعنی مخلوقات که بیشتر درباره انسان بکار میرود که اشرف و اکرم مخلوقات است . این نام با همین معنا در آیه 6 این سوره بکار رفته است.
     " لم یکن " هم نام دیگر این سوره هست که با این جمله آغاز میشود . از جمله دیگر نامها " اهل کتاب " برای این سوره هست که دو (2) بار ذکر شده و آنها بودند که بینه خواستند. و گاهی این سوره را " قیامت " مینامند چون شمه ای از اوضاع قیامت و احوالات گروههای مختلف اهل کتاب را شرح میدهد.

          بسم الله الرحمن الرحیم
·         لم یکن الذین کفروا من اهل الکتاب والمشرکین منفکین حتی تاتیهم البینه 1
·         رسول من الله یتلوا صحفا مطهره   2
·         فیها کتب قیمه   3
·         وما تفرق الذین اوتوالکتاب الا من بعد ما جاء تهم البینه   4
·         وما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء و یقیمواالصلوه و یوتواالزکوه و ذالک دین القیمه5
·         ان الذین کفروا من اهل الکتاب والمشرکین فی نار جهنم خالدین فیها اولئک هم شرالبریه 6
·         ان الذین آمنوا و عملواالصالحات اولئک هم خیرالبریه 7
·         جزاوهم عند ربهم جنات عدن تجری من تحتها الانهار خالدین فیها ابدا رضی الله عنهم و رضوا عنه ذالک لمن خشی ربه   8

بنام خداوند بخشنده و مهربان
بهیچ وجه کفار از مشرکین و اهل کتاب ؛ منفک و رها نخواهند شد تا آنکه حجت و بینه ( نبوت خاتم الانبیاء (ص) و حقیقت دعوت و قرآنش ) بر آنان تمام شود. 1
رسولی از ناحیه خداست و صحیفه هائی منزه از باطل را بر آنان تلاوت کند.   2
صحیفه هائی که آن , کتابهائی گرانبهاست.   3
و اگر اهل کتاب دعوت او را نپذیرفتند و از مسلمانان جدا و متفرق گشتند باری بعد از اتمام حجت علیه شان جدا شدند.   4
با اینکه رسالت این رسول ؛ جز این نبود که به مشرکین و اهل کتاب بفهماند از طرف خدا مامورند؛ الله تعالی را بعنوان یگانه معبود , خالصانه بپرستند و چیزی را شریک او نسازند و نماز را بپا داشته و زکات را بدهند و دین قیم هم همین است.   5

و از اهل کتاب و مشرکین , آنها که کافر شدند در آتش جهنم خواهند بود, آنهم برای همیشه و ایشان بدترین خلق خدایند.   6
و کسانیکه ایمان آورده ؛ اعمال صالح کردند ایشان بهترین خلق خدایند.   7
جزایشان در نزد پروردگارشان عبارتست از بهشت های عدن که نهرها در زیر درختان آن جاری است و تا ابد در آن هستند در حالیکه خدا از ایشان راضی و ایشان هم از خدا راضی باشند. این سرنوشت کسی است که نسبت به پروردگارش خشیت داشته باشند.   8

***

          سوره بینه
              (98)
     * نامهای سوره :
          اولین اسم " بینه " میباشد که در واقع محور اصلی پیام این سوره است. بینه از ریشه "

بیان " به معنی روشن و آشکار کردن و لذا معنی بینه هم , دلیل روشن , شاهد و گواه روشنگر است.
     با دو بار ذکر کردن این کلمه در آیه اول و چهارم اشاره بداستانی دارد که مشرکین و اهل کتاب از پیامبر (ص ) برای اثبات حقانیتش دلیل و بینه خواستند و حضرت نیز دلیل و بینه آورد اما آنان زیر بار نرفتند و نپذیرفتند و چون این سوره واقعه این بینه را بیان میکند؛ بهمین نام نامیده شده است.
     نام دیگر سوره " بریه " میباشد که از واژه " بر " که بمعنای خلق کردن میباشد. " باری " بدانجهت خداوند را گویند که خالق است ؛ پس " بریه " یعنی مخلوقات که بیشتر درباره انسان بکار میرود که اشرف و اکرم مخلوقات است . این نام با همین معنا در آیه 6 این سوره بکار رفته است.
     " لم یکن " هم نام دیگر این سوره هست که با این جمله آغاز میشود . از جمله دیگر نامها " اهل کتاب " برای این سوره هست که دو (2) بار ذکر شده و آنها بودند که بینه خواستند. و گاهی این سوره را " قیامت " مینامند چون شمه ای از اوضاع قیامت و احوالات گروههای مختلف اهل کتاب را شرح میدهد.

·     سوره بینه دارای هشت (8) آیه ( از نظر قاریان بصره نه (9) آیه ) و 94 کلمه و 404 حرف است و تعداد نقاط ( نقطه ها ) بترتیب آیه و در وجموع عبارتند از :

                                                  207 = 37+ 16+35+37+25+12+8+37 [ +4]

     متوسط تعداد حرف در هر آیه        5/50 = 8 ÷ 404

     متوسط تعداد حروف در هر کلمه    29787234042/4 = 94 ÷ 404

     متوسط تعداد کلمه در هر آیه    75/11 = 8 ÷ 94

     متوسط تعداد نقطه در هر آیه    875/ 25= 8 ÷ 207

     متوسط تعداد نقطه در هر کلمه 20212765957/2 = 94 ÷ 207

     متوسط تعداد نقطه در هر حرف 5123762376 /0 = 404 ÷ 207

·     بینه سوره مدنی است؛ مدنی خالص ( عده ای آنرا مکی میدانند ) علت اینکه مدنی بودن

سوره قوت دارد آن استکه طرف پیامبر (ص) در مکه بیشتر کفار و مشرکین قریش بودند و در مدینه بیشتر اهل کتاب و تا حدودی مشرکین ؛ ضمن اینکه حکم زکات در مدینه نازل شد نه در مکه!
·     این سوره بترتیب جمع آوری در قرآن سوره نود و هشتم (98) ؛ بعد از " قدر " و قبل از " زلزال " و بترتیب نزول نیز صدمین سوره است که بعد از سوره " طلاق " و قبل از سوره " حشر " نازل شده است. چهاردهمین سوره از سوره های مدنی است . از نظر حجم از سوره های مفصلات و آخرین سوره از سوره های سیزده گانه " اوساط " قرآن است. در آغاز حزب چهارم از جزء 30 قرار دارد.
·     دو حکم فقهی یعنی وجوب نماز + وجوب زکاه در این سوره آمده است. در آیه پنجم این سوره انسان به اقامه نماز و پرداخت زکات بطور خالصانه ماموریت یافته است.

·         اهم مطالب سوره را میتوان در امور زیر خلاصه کرد:

1-      کفار اهل کتاب و مشرکین از پیامبر (ص) بر نبوتش بینه خواستند.
2-      پیامبر (ص) این خواسته را اجابت کرده و آنها انکار کردند و مصر در انکار شدند.
3-   اشاره دارد که این دو گروه همانند دیگر انسانها تکالیف شاق فوق طاقتی برای آنان وضع

نشده بود اما عناد ورزیدند ( این تکالیف مثل نماز ؛ زکاه ؛ اخلاص در دین خدا ؛ توحید ؛ بازگشت از شرک و... بود )
4-   آنها دو دسته اند: اول فرو رفته گان در کفر و عناد که بدترین مخلوقاتند و در جهنم مخلدند و دوم ایمان آوردگان و دارای اعمال نیک که بهترین مخلوقاتند و به بهشت عدن وارد میشوند.

     فی الواقع سوره؛ تسجیل نبوت حضرت ختمی مرتبت محمدبن عبدالله (ص) برای عوام از اهل کتاب و مشرکین میباشد و این تسجیل هم میتواند برای عموم مردم باشد. عمومیت نبوت آنحضرت یعنی رسالت همه گیر حضرت, ضرورت امر هدایت خداوندی را میرساند.

     لم یکن الذین کفروا من اهل الکتاب والمشرکین منفکین حتی تاتیهم البینه

     پیامبر (ص) در این آیه حجت و بینه خداوندی برای تمام مردم است. خداوند برای اتمام حجت بر انسانها خاتم پیامبران را مبعوث کرده است.

     " الذین کفروا " یعنی تمامی آنانکه کافر شدند و کفر ورزیدند در برابر دعوت اسلامی پیامبر(ص)؛ چه از اهل کتاب و چه از مشرکین.

      " من " در جمله " من اهل الکتاب " بقول مرحوم علامه ؛ تبعیض را میرساند نه تبیین را و کلمه مشرکین ( والمشرکین ) عطف است بر کلمه اهل الکتاب.

     " منفکین " از ریشه انفکاک و به مفهوم جدائی دو چیز بهم متصل شده یعنی جدا شدن از مقتضای سنت هدایت و بیان؛ گویا سنت الهیه بعد از اتمام حجت از آنان منفک شده است.

     " حتی تاتیهم البینه " ؛ " تاتیهم " یعنی آینده, از ریشه آتیه و " بینه " که دلیل و حجت است و خلاصه معنی آنستکه ؛ اینست که خدای تعالی کسانی را که به رسالت یا دعوت پیامبر (ص) کافر شدند ویا به قرآن کفر ورزیدند ؛ رها نخواهد کرد, تا آنکه بینه و دلیل روشن که همان رسول خدایتعالی هست برای آنان بیاید.

     (( گفته میشود از مشکلترین آیات قرآن کریم است , هم از نظر نظم و هم از نظر تفسیر ))
     رسول من الله یتلوا صحفا مطهره فیها کتب قیمه

     در این آیه از فرستاده خدا بعنوان بینه نام میبرد. " صحف " جمع صحیفه و به معنی هر چیزیکه در آن مینویسند و منظور آیاتی از قرآن کریم است که نازل شده بود. خلاصه یعنی اینکه پیامبر (ص) بعنوان حجت خدا تلاوت میکند آیاتی را از مصحف مطهر؛ مصحفی که پاک است از دست اندازی و نفوذ شیاطین.

     " کتب قیمه " . منظور از کتاب بیشتر بمعنی قضا و حکم در این آیه میباشد نه نوشته روی چیزی حالا یا با قلم یا با حک شدن و... قرآن کریم در جاهای دیگر نیز واژه کتب را بمعنی نوشته شد معمول نیاورده و بمعنی اینکه حکمش صادر شد آمده است. کتبی که در صحف است یعنی احکام و قضایائی است که در صحف است.

     کلمه " قیمه " بمعنی قیام کردن؛ قیام کردن به امر خیر و حفاظت و مراعات شآن و مرتبت و

مصلحت آن یا تضمین سعادت و... لذا با توجه به این واژه مطلب قبلی نیز تایید میشود که این کتاب را تضمین کنند هست و یا برخاستن برای حفاظت و سعادت. کلمه قیم در مورد دین هم بکار رفته است که در آنجا نیز به معنی تضمین میکند و لامحاله سعادت و مصالح بشر را تضمین و حفظ میکند.

     و ما تفرق الذین اوتواالکتاب الا من بعد ما جائتهم البینه

     این آیه به اختلافاتی که اهل کتاب قبل از اتمام حجت داشتند اشاره میکند. البته با توجه به قید اوتوالکتاب بعضی ها تصور کردند که تنها در مورد اهل کتاب بمفهوم ( یهود و نصاری ) میباشد ولی چون نفرمود اهل کتاب ؛ پس بر مشرکین و.... هم صدق میکند. چرا که کتاب از زمانی که بشر خلق شد و اجتماع تشکیل داد بوسیله خداوند نازل شد؛ حتی کتاب بمعنی حکم, جهت داوری از طریق پیامبر و رسولی. خلاصه اینکه ؛ و اگر اهل کتاب و... دعوت پیامبر را قبول نکردند و از مسلمانان منفک شده و متفرق گشتند, باری بعد از تمامیت حجت بر علیه آنها جدا شدند.

     و ما امروا الا لیعبدوا الله مخلصین له الدین حنفاء و یقیموا الصلوه و یوتواالزکوه و ذالک دین القیمه

     و نیست و نبود امر خداوند مگر باینکه عبادت کنند او را و اخلاص ورزند در دین حنیف. " حنفا " جمع حنیف است که از ماده حنف میباشد و باین معنی آمده که تمایل به وسط و حالت اعتدال داشتن و از افراط و تفریط جدا شدن و برای همین هم بوده و هست که خداوند دین اسلام را دین حنیف معرفی میکند که دین اعتدال هست و امت پیرو این دین امت وسط هستند که براه افراط و تفریط نرفته و به غرب و شرق متمایل نمیشوند. و بخش دوم آیه از " و یقیموا الصلوه و... " از باب ذکر خاص بعد از عام میباشد که بیانگر عنایت خاص و ویژه گوینده به موضوع ویژه و خاص در متن اصلی و متن کلی خطاب میباشد. اینکه نماز را اقامه کرده و زکاه را بپردازند, دو حکم و دستور و عبادت و یا همان دو نوع کتابت هست که بعنوان رکن عبادت اسلامی اند که اولی عبادت خاص و ویژه ای است بدرگاه حق تعالی و دیگری انفاق مال در راه رضای حق میباشد.

     " و ذالک دین القیمه " یعنی این است دین کتب قیمه. کتب جمع کتاب و بنظر مفسرین ,

منظور تمامی کتابهای آسمانی از نوح نبی تا آخر میباشد و مفهوم این میشود که دعوت پیامبر به قرآن ؛ دعوت شما به احکام تمام ادیان پیشین و کلا دعوت به تمامی کتب الهی است و لذا دین اسلام ؛ دینی جدید و نوظهور بدین معنی ادیان قبلی را نفی کند, نبوده بلکه تکمیل کننده ادیان قبلی است. از این دیدگاه حضرت ابراهیم هم مسلمان بود و حتی حضرت آدم هم همین دعوت را بمردم داشته است این یک تفسیر بوده و تفسیر دیگری هم هست چنانچه ؛ مفهوم کتب قیمه را معارفی که رسول(ص) از صحف مطهره برای آنان تلاوت میکرد, باشد؛ معنی آیه چنین میشود که مردم در این دعوت ( دعوت اسلامی ) مامور نشده اند مگر به احکام قیم و قضایای قیم که مصالح اجتماعات انسانی را تامین و تضمین میکند؛ لذا در هر حال بر مردم ( همه مردم ) واجب است که بدعوت پیامبر اسلام ایمان آورده و متدین شوند. معنای خلاصه و کلی آیه را با توجه باین مفهوم میتوان درک کرد که دین اسلام تصدیق کننده تمام کتب آسمانی قبل از خود هست و بلکه مهیمن و مافوق آنهاست و با احکامش متضمن سعادت بشر میباشد. واقعش این است که چون خداوند را و این بینه را بعنوان اتمام حجت آورد.

     ان الذین کفروا من اهل الکتاب والمشرکین فی نار جهنم خالدین فیها ؛ اولئک هم شرالبریه

     بدرستیکه از اهل کتاب و مشرکین آنانکه کافر شدند به این بینه و آنرا از روی عناد نپذیرفتند در جهنم برای ابد خواهند ماند و در واقع آنها جزء شرورترین مخلوقات هستند. (بریه ) به معنی خلق است. در این بخش از سوره که با این آیه شروع میشود در واقع بعد از بیان بینه و اتمام حجت و... انذار و تهدید را شروع میکند که اینها که علیرغم اتمام حجت کفر ورزیدند سرنوشتشان چه خواهد شد ( کفر بمعنی ناسپاسی و بدترین کفر و ناسپاسی اعراض و رویگردانی از نعمت هدایت الهی که بالاترین نعمت خداوندی است میباشد).

     ان الذین آمنوا و عملوالصالحات اولئک هم خیرالبریه

     قیدی که با واژه " هم " در آیه آمده است در آیه قبلی هم بود که مطلقا شر را به کافرین و خیر را مختص مومنین و عاملین صالح نسبت داده است. اگر میفرمود اولئک خیرالبریه و یا در آیه قبلی ذکر میشد که اولئک شرالبریه میتوانست این قید نباشد یعنی علاوه بر کفار دیگران هم میتوانند شرترین مخلوقات و دیگران غیر از مومنین هم میتوانستند بهترین مخلوقات باشند. لذا در معنی اصلی آخر آیه باید گفت که ( ایشان آری هم ایشان بدترین خلق هستند)

     جزاوهم عند ربهم جنات عدن تجری من تحت الانهار خالدین فیها ابدا رضی الله عنهم و رضواعنه ذالک لمن خشی ربه

     " عدن " واژه ای است که ثبات و استقرار را میرساند و جنات عدن بمعنی بهشتهای جاودانه

هست. و جمله تاکیدی خالدین فیها ابدا هم در تاکید همین جنات عدن و تایید آن هست. خیرالبریه ها در چنین جایگاهی هستند و خداوند از آنها راضی است و رضایت خدا هم در مرحله مصداقش همان عطایای خداوندی به آنهاست. آنان که از خداوند و پروردگارشان در مقام خشیت هستند. ترس از خدا بدلیل شناخت و معرفت خداست. یعنی چنانچه کسی خدا را درست بشناسد قطعا در برابرش خاشع است و موید این معنی آیه " انما یخشی الله من عباد العلما" تنها کسانی که عالم هستند از خدا میترسند و قهرا کسانی که از خدا خشیت ندارند اصلا عالم نیستند و مشخصه اصلی عالم خوف و خشیت بخداست. در اسلام بکسی که از خدا نمیترسد یعنی باو ایمان نداشته و عملش صالح نیست و ملتزم به اوامر و نواهی خداوندی نیستند را نمیتوان عالم و دانشمند نامید.

در درمنثور است که ابن عساکر از جابربن عبدالله روایت کرده که گفت: نزد رسول خدا (ص) بودیم که علی (ع) وارد شد. رسول (ص) فرمود: به آن خدائی که جانم در دست اوست, این مرد و پیروانش ( شیعیان ) تنها و تنها رستگاران در قیامتند, آنگاه این آیه نازل شد: " ان الذین آمنوا و عملوالصالحات اولئک هم خیرالبریه ) . از وقتی که این آیه نازل شد اصحاب رسول خدا (ص) هر وقت علی (ع) که دارد می آید میگفتند: " خیر البریه " آمد.

و اما پیشانی سفیدان چه کسانی هستند؟ ... چنین آمده است: من از علی (ع) شنیده ام میفرمود: رسول خدا (ص) از دنیا میرفت میرفت در حالیکه سرآنجناب را به سینه ام تکیه داده بودم در آن حال فرمود: یا علی مگر نشنیدی کلام خدای عز و جل را که میفرماید " ان الذین آمنوا و عملواالصالحات اولئک هم خیرالبریه " این ( خیرالبریه ) شیعیان تواند؛ موعدم و موعد شما حوض است؛ وقتی که تمامی امتها برای حساب جمع میشوند؛ شیعیان تو بنام و لقب پیشانی سفیدان خوانده میشوند. ( ترجمه تفسیر المیزان – ج 20 – ص 785 )

محمود زارع
ارسال در تاریخ چهارشنبه نهم آذر 1384 توسط محمود زارع

توجه: استفاده از تصویر برای سایتها و وبلاگها بدون انجام تغییر آزاد است؛ کپی برداری از متن با ذکر نام و درج لینک بلامانع میباشد. برای تبادل لینک بعد از برقرای لینک تارنمای ما؛اطلاع دهند تا بررسی شود.

سوره مبارکه بینه

آخرین پستها

آمار وبلاگ

آرشیو

صفحات جانبی

پیوندها

پیوندهای دیگر

نویسندگان

اَبر برچسبها

طبقه بندی